X

قرنیه چیست و چرا اهمیت دارد؟

قرنیه لایه شفاف جلوی چشم می‌باشد که مانند پنجره کاملاً شفاف اجازه ورود نور به چشم را می‌دهد و رنگ چشم به قرنیه ارتباطی ندارد. قرنیه به واسطه ضریب شکست خاص و انحناء آن قادر به تغییر مسیر نور شده که تصاویر اشیاء دور و نزدیک را به کمک عدسی چشم بر روی پرده شبکیه متمرکز کرده و فرد را قادر به دیدن اشیاء می‌کند.


پیوند قرنیه

پیوند قرنیه یک عمل جراحی است که طی آن تمام یا قسمتی از قرنیه اهدا شده از فرد فوت شده جایگزین قرنیه بیمار می‌شود. قرنیه اهدایی توسط بانک چشم مورد معاینه و آزمایش قرار گرفته و از سلامت آن آگاهی کامل پیدا می‌شود. پیوند قرنیه معمولاً با بیهوشی کامل انجام می‌گیرد.

  • روش های متداول پیوند قرنیه
  • انواع پیوند قرنیه لایه‌ای
  • علل پیوند قرنیه
  • بیماران مناسب پیوند قرنیه
  • روش تهیه قرنیه پیوندی
  • فرایند پیوند قرنیه
  • مراقبت‌های ضروری بعد از عمل
  • توصیه های مهم بعد از عمل
  • مراقبت‌های بالینی و دارویی
  • نتیجه پیوند قرنیه
  • مشکلات و عوارض
  • مدت زمان عمل جراحی

1- پیوند قرنیه تمام ضخامت: در این حالت تمام ضخامت قرنیه در منطقه آسیب دیده برداشته شده و با یک قرنیه سالم جایگزین می‌شود.

2- پیوند قرنیه لایه‌ای: در این روش فقط قسمت لایه معیوب و آسیب دیده این قرنیه را برداشته و لایه سالم را به جای آن پیوند زده می‌شود.

1- پیوند لایه‌ای قدامی ALTK: فقط لایه سطحی قرنیه که آسیب دیده است برداشته شده و با قسمت مشابه از قرنیه پیوندی، جایگزین می‌شود.

2- پیوند لایه‌ای قدامی و میانی DALK: در مواردی که بیمار اختلال گسترده در لایه‌های سطحی و بالایی‌ دارد به‌کار گرفته می‌شود.

3- پیوند لایه‌ای خلفی DSAEK: در مواردی که بیمار اختلال در لایه عمقی (اندوتلیوم) دارد به‌کار می‌رود و قسمت‌های سطحی و میانی سالم باقی می‌مانند. ضخامت این لایه پیوندی حدود ۹۰ تا ۱۸۰ میکرون است.

4- پیوند لایه‌ای خلفی DMEK: روش دیگر پیوند اندوتلیوم است و در آن غشاء بسیار نازکی به ضخامت ۵ تا ۱۰ میکرون پیوند زده می‌شود.

1- در بیماران مبتلا به قوز قرنیه جهت افزایش حدت بینایی عدم انجام اقدام فوق ممکن است سبب کاهش پیشرونده دید و نازک شدن قرنیه و حتی پارگی قرنیه گردد.

2- بهبودی تاری دید در بیماران مبتلا به کدورت قرنیه

3- حفظ یکپارچگی چشم در پارگی شدید قرنیه در اثر حادثه

4- در مواردی از عفونت‌های شدید

5- جهت بهبود ظاهر ناخوشایند قرنیه در اثر لک قرنیه، که با استفاده از لنزهای زیبایی به علت عدم تحمل بیمار و یا عدم تثبیت لنز رنگی ضرورتاً پیوند تنها راه حل می‌باشد.

1- بیماری قوز قرنیه (کراتوکونوس)

2- داشتن ورم قرنیه پس از جراحی آب مروارید یا عمل‌های دیگر داخل چشمی

3- بیماری‌های ارثی که باعث ایجاد کدورت یا ورم قرنیه می‌شوند.

4- وجود کدورت یا لک قرنیه که معمولاً به دلیل عفونت مکرر تبخال چشمی یا عفونت‌های میکروبی ایجاد می‌شود.

5- سوختگی شیمیایی قرنیه

قرنیه پیوندی پس از مرگ از چشم افرادی تهیه می‌شود که تمایل به اهداء قرنیه جهت کمک به دیگران دارند و بدون ‏اقدام خیرخواهانه و رضایت این افراد جراحی پیوند قرنیه امکان‌پذیر نیست.‏

همه قرنیه‌های اهداء شده در بانک چشم به طور دقیق معاینه شده تا از سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود. همچنین تمام قرنیه‌های پیوندی از نظر بیماری‌هایی مثل ایدز و هپاتیت و . . . کنترل می‌شوند تا این بیماری‌ها به فرد گیرنده پیوند سرایت نکند.

نکته: هزینه پرداخت شده به بانک چشم برای انجام معاینات و آزمایشات و مواد نگهدارنده قرنیه می‌باشد.

برای انجام جراحی پیوند قرنیه معمولاً لازم است که برای بیمار آزمایش‌ها و معاینات لازم انجام پذیرد. معمولاً قبل از بستری شدن بیمار در بیمارستان برای رزرو قرنیه با بانک چشم هماهنگی به عمل می‌آید، اما به هر حال ممکن است در روز عمل، قرنیه مناسب برای پیوند در بانک چشم موجود نباشد و در نتیجه جراحی به روز دیگری موکول شود.

هنگام عمل جراح با استفاده از وسایل میکروسکوپی یک قطعه مدور از وسط قرنیه بیمار برداشته و به جای آن یک قطعه گرد مشابه از قرنیه سالمِ دهنده را قرار می‌دهد و آن را با بخیه‌های خیلی ظریف به چشم بیمار می‌دوزد. باید توجه داشت عمل جراحی بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد. بسته به شرایط، گاهی علاوه بر پیوند قرنیه عمل آب مروارید (کاتاراکت) یا آب سیاه (گلوکوم) نیز به صورت همزمان انجام می‌گیرد. پس از خاتمه عمل چشم پانسمان می‌شود.

تذکر: قرنیه بیمار و قرنیه اهدایی را می‌توان به وسیله فمتو سکند لیزر نیز تهیه کرد که در این موارد هزینه عمل به واسطه استفاده از این دستگاه افزایش می‌یابد.

بلافاصله پس از انجام پیوند قرنیه، چشم شدیداً به ضربه حساس است و ممکن است حتی با ضربه‌های خفیف دچار آسیب جدی شود. بنابراین لازم است تا یک ماه پس از پیوند حتماً از محافظ پلاستیکی (شیلد) استفاده کنید تا به چشم ضربه وارد نشود. همچنین در این مدت باید از خم شدن، زور زدن و برداشتن اشیاء سنگین خودداری کنید. در این مدت نباید سر خود را به جلو خم کنید. در صورتیکه مجبور شدید چیزی را از روی زمین بردارید از کمر خم نشوید، بلکه زانوها را خم کنید و سر را صاف نگه دارید. در صورت شستشوی سر کاملاً دقت کنید که آب و شامپو وارد چشم نشود. تنها فعالیت ورزشی مجاز در این دوره پیاده روی سبک است. در این دوره از مالیدن و خاراندن چشم باید پرهیز شود.

نکته: اگر شغل شما کار اداری نشستنی است پس از دو هفته می‌توانید به سرکار خود برگردید، اما در صورتیکه شغل شما به فعالیت بدنی نیاز دارد برای بازگشت به کار حداقل باید 6 هفته استراحت کنید.

از آنجایی که در پیوند قرنیه بافت خیلی دیر جوش می‌خورد و پس از جوش خوردن هم هرگز استحکام قرنیه عادی را ندارد باید نکات زیر رعایت شود:

1- همیشه یک عینک آفتابی یا طبی بزرگ با شیشه مقاوم استفاده کنید تا از ضربه‌های اتفاقی جلوگیری کند.

2- از ورزش‌هایی مثل جودو، کشتی و فوتبال که در آن‌ها احتمال ضربه وجود دارد پرهیز کنید.

3- از فعالیت‌هایی که در آن‌ها احتمال ضربه وجود دارد خودداری کنید و با کسی درگیر نشوید.

4- در موقع انجام شنا یا ورزش‌های عادی حتماً از عینک محافظ استفاده کنید.

نکته: عدم رعایت این نکات می‌تواند به قیمت از دست رفتن بینایی تمام شود.

در روزهای اول پس از پیوند، معمولاً معاینات به صورت روزانه یا یک روز در میان انجام می‌شود. پس از یکی دو هفته غالباً فاصله معاینات هفتگی می‌شود و به‌تدریج فاصله معاینات طولانی‌تر می‌شود به‌طوریکه در 6 ماه اول پس از انجام پیوند قرنیه هر یک ماه یکبار معاینه چشم‌پزشکی تکرار می‌شود.

پس از 6 ماه فواصل معاینات طولانی‌تر شده و به هر 2 تا 3 ماه می‌رسد. پزشک در هر نوبت بیمار را از نظر میزان دید، وضعیت بخیه‌ها، احتمال رد پیوند و عوارض داروها مثل آب سیاه و آب مروارید معاینه می‌کند و پس از یکسال معاینه چشم 6 ماه یکبار می شود.

توجه داشته باشید پس از پیوند قرنیه حتی اگر سال‌ها از عمل جراحی گذشته باشد در صورت بروز هر حالت غیرطبیعی مثل کاهش دید، اشک‌ریزش، درد، احساس جسم خارجی، ترس از نور یا قرمزی چشم باید حداکثر ظرف مدت 24 ساعت به چشم پزشک مراجعه شود.

همچنین معمولاً بعد از انجام پیوند قرنیه لازم است تا چند هفته از قطره‌های آنتی بیوتیک و تا چند ماه از قطره‌های استروئیدی که التهاب را کنترل می‌‌کند استفاده کنید. ممکن است با تشخیص چشم پزشک قطره‌های دیگری مثل اشک مصنوعی یا قطره‌های پایین آورنده فشار چشم تجویز شود. بعد از عمل حتماً قطره‌ها را طبق دستور پزشک به صورت دقیق مصرف کرده و از قطع کردن خودسرانه دارو پرهیز نمایید. مصرف نادرست دارو باعث از بین رفتن قرنیه پیوندی و نابینایی شود.

نتیجه عمل پیوند قرنیه تا حد زیادی به بیماری اولیه ای بستگی دارد که پیوند قرنیه به آن دلیل انجام گرفته است.

در افرادی که به علت قوز قرنیه، لکه‌های غیر عفونی قرنیه یا ورم خفیف قرنیه تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند میزان موفقیت عمل بسیار خوب و در حدود 90 درصد است. در مواردی که پیوند قرنیه به علت لکه‌های ناشی از تب خال یا ورم قرنیه شدید انجام گرفته باشد نیز میزان موفقیت عمل بالای 80 درصد است. در موارد اورژانس که پیوند قرنیه برای کنترل عفونت یا ترمیم سوراخ قرنیه انجام می‌شود احتمال شفاف ماندن قرنیه پیوندی کمتر است اما به هر حال پیوند قرنیه برای حفظ ساختمان چشم انجام می‌شود.

شایع‌ترین عارضه عمده پیوند قرنیه ایجاد آستیگماتیسم است که معمولاً با تنظیم‌کردن و برداشتن بخیه‌ها و استفاده از عینک یا لنز تماسی تا حدودی بهبود پیدا می‌کند.

عارضه مهم دیگر رد پیوند یا پس زدن پیوند است که اگر به موقع درمان نشود موجب کدر شدن قرنیه پیوندی می‌شود. پس زدن پیوند وقتی اتفاق می‌افتد که دستگاه ایمنی بدن بیمار قرنیه پیوندی را به عنوان بافت غریبه شناسایی کرده و سعی کند آن را از بین ببرد. این حالت می‌تواند از دو هفته پس از پیوند شروع شود اما معمولاً چند ماه بعد اتفاق می‌افتد. در صورتیکه رد پیوند زود تشخیص داده شود با استفاده مکرر از قطره‌های استروئیدی و گاهی استفاده از قرص‌های خوراکی یا تزریق دارو به اطراف چشم کنترل می‌شود، اما در موارد پیشرفته رد پیوند ممکن است عارضه با دارو کنترل نشود و نیاز به انجام پیوند مجدد باشد که میزان موفقیت آن کمتر از پیوند اولیه است. به همین علت توصیه می‌شود در صورت بروز هر یک از علائم زیر در چشمی که قرنیه پیوندی دارد ظرف 24 ساعت به چشم پزشک مراجعه کنید:

1- درد

2- قرمزی شدید چشم یا اطراف قرنیه

3- حساسیت به نور

4- اشک‌ریزش غیر طبیعی

5- تاری دید

6- احساس جسم خارجی که می تواند ناشی از شل یا پاره شدن بخیه ها باشد.

سایر عوارض عمده پیوند قرنیه چندان شایع نیستند، اما به هر حال احتمال عوارضی مثل خونریزی داخل چشمی، عفونت، آب مروارید، آب سیاه، عود بیماری قبلی در قرنیه پیوندی و پارگی پرده شبکیه وجود دارد.

2 ساعت


123movies